Mục lục
Cây mè đất là dược liệu trong các bài thuốc, cây có tính ấm, vị đắng cay với mùi thơm dịu. Thường được sử dụng trong điều trị các bệnh cảm mạo, đau họng, viêm xoang, ho gà, ghẻ lở ngoài da.
1. Cây mè đất là gì?
Tên khoa học của mè đất là Leucas aspera, họ hoa môi (Lamiaceae).
Mè đất là loại cây thảo, thân vuông, mọc thẳng, phân nhiều cành, các cành vuông và có lông, hóa gỗ ở gốc. Cây sống hằng năm và có thể cao từ 20 đến 40cm. Lá cây dạng mọc đối hoặc không đối, phiến lá hình mũi mác, mép lá có khía răng cưa, cả 2 mặt đều có lông.
Hoa mọc thành cụm ở nách lá. Cụm hoa màu trắng, hình cầu, có đường kính khoảng 1,5 đến 2cm. Đài hoa hình ống gồm nhiều răng. Phần tràng có ống thẳng và phía bên trong có 1 vòng lông, chia 2 môi: môi trên có lông, còn môi dưới thì dài hơn và chia làm 3 thùy, 4 nhị. Quả có hình trứng nhẵn, cạnh màu nâu.
Mè đất là cây ưa sáng, thường mọc nhanh và tạo thành quần thể, cây thường mọc ở trên các nương rẫy, ven rừng, đồi. Khi quả cây mè đất già sẽ tự mở để hạt rơi xuống và mọc thành cây con vào khoảng tháng 3, tháng 4 hàng năm. Có thể thu hoạch vào tháng 8-11 hằng năm.
2. Tác dụng của cây mè đất
Cây mè đất có vị đắng cay, tính ấm có thể dùng được tất cả các bộ phận làm dược liệu cho việc chữa bệnh:
- Chỉ khái, khu phong giải biểu, hóa đàm, tiêu viêm;
- Trị ho, đau răng, viêm lợi;
- Điều trị bệnh viêm phế quản mạn;
- Hỗ trợ phục hồi chức năng gan;
- Hỗ trợ điều trị bệnh ngoài da: ghẻ lở, mẩn đỏ;
- Thuốc lá đắp có thể dùng đắp vết thương, trị vết loét, ngứa;
- Hỗ trợ trị chứng nhức đầu, chóng mặt;
- Giúp chữa sốt nhẹ kèm theo chứng khó tiêu, đau bụng do nhiễm giun;
- Lá cây và rễ có tác dụng chữa bệnh viêm da, ghẻ lở.
Ở một số nước, cây mè đất có tác dụng:
- Tại Malaysia: lá cây mè đất được dùng làm thuốc an thần, làm lành vết thương, tẩy giun sán;
- Tại Ấn độ: Sử dụng trong việc chữa sốt, bò cạp và rắn cắn. Lá và hoa giúp chữa bệnh vàng da.
- Tại Thái Lan: Lá, rễ, hoa dùng cho cai sữa bằng cách giã nát đắp vào đầu vú.
3. Một số bài thuốc dân gian chữa bệnh thường dùng
Chữa ho gà ở trẻ em
Dùng 12g mè đất, thêm 8g vỏ rễ chanh, 8g cam thảo đất, 8g hẹ, 2 cái vỏ trứng gà đã ấp sao giấm. Đem giã nhỏ các vị thuốc rồi sắc lấy nước đặc; cho thêm đường rồi khuấy đều.
Liều dùng:
- Trẻ 1 đến 3 tuổi uống 3 thìa cà phê/lần;
- Trẻ 4 đến 5 tuổi uống 4 thìa cà phê/lần;
- Trẻ em trên 6 tuổi: Dùng 5 – 6 thìa cà phê/lần. Dùng 3 lần/ngày.
Cây mè đất chữa bệnh viêm xoang, viêm họng
Dùng 20g cây mè đất, 16g cam thảo, 20g lá bồ công anh cùng 10g lá xạ can. Đem rửa sạch, cho tất cả vào ấm. Thêm nước rồi đun trên lửa nhỏ. Thu lấy khoảng 200ml thuốc, bỏ bã.Uống đều 2 đến 3 lần/ngày.
Bài thuốc chữa viêm da cơ địa và ghẻ ngứa
Dùng khoảng 100g mè đất đem đun lấy nước tắm, kết hợp giã lá bôi trực tiếp lên vùng da bị tổn thương.
Điều trị đau nhức răng
Dùng cây mè đất ở dạng tươi, giã nát rồi ngậm hằng ngày hoặc dùng dược liệu khô sắc lấy nước và ngậm hằng ngày.
Cây mè đất hỗ trợ bảo vệ gan và phục hồi chức năng gan
Dùng 15g mè đất khô. Sắc lấy nước uống hằng ngày thay cho nước lọc.
Chữa tụ máu và bầm tím
Giã nát lá mè đất rồi đắp trực tiếp vào vùng da đang bị máu tụ. Dùng băng gạc cột lại giữ. Ngày dùng 1 lần.
Bài thuốc chữa khí hư bạch đới
Dùng 20g mè đất, 20g rễ củ gai, 20g rễ cỏ xước, cùng 16g rễ bấn. Đem rửa sạch rồi cho vào ấm. Thêm 1 lít nước vào đun lửa nhỏ thu 300ml nước thuốc chia thành 3 lần uống. Uống trong 1 tháng.
Trên đây là thông tin về cây mè đất và những tác dụng trong việc chữa bệnh cùng các bài thuốc dân gian. Bài viết mang tính chất tham khảo, người bệnh cần lưu ý thận trọng khi sử dụng.
