Thực quản là một cơ quan thuộc hệ tiêu hóa, có dạng hình ống, nối giữa miệng và dạ dày. Thực quản dài khoảng 25-30 cm, thành ống được cấu tạo bằng cơ trơn và cơ vân. Co thắt thực quản là tình trạng cơ trơn của thực quản co giãn không hiệu quả, cản trở quá trình thức ăn di chuyển từ miệng xuống dạ dày.

Phân loại co thắt thực quản theo vị trí có 2 loại: co thắt thực quản trên và co thắt thực quản dưới. Một cách phân loại khác của bệnh co thắt thực quản thường được sử dụng hơn là co thắt thực quản lan tỏa và co thắt thực quản cục bộ.

Triệu chứng co thắt thực quản không đặc trưng và khá giống với các bệnh lý khác của đường tiêu hóa, bao gồm: khó nuốt, buồn nôn, nôn mửa, đau tức ngực. Người bệnh cần chữa co thắt thực quản sớm trước khi bệnh gây ra các biến chứng nghiêm trọng, trong đó nguy hiểm nhất là ung thư thực quản.

Co thắt thực quản không phải là bệnh lý hiếm gặp nhưng vì triệu chứng giống với các bệnh tiêu hóa thông thường khác nên người bệnh thường dễ chủ quan. Bệnh co thắt thực quản gây khó chịu, ảnh hưởng nhiều đến việc ăn uống và quá trình sinh hoạt của bệnh nhân. Co thắt thực quản xuất hiện ở cả nam giới và nữ giới, gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng nhiều nhất ở người lớn tuổi.

Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh co thắt thực quản hiện nay vẫn chưa xác định được. Nhiều giả thuyết được đặt ra, trong đó sự tổn thương hệ thần kinh chi phối hoạt động của thực quản, quá trình nhiễm trùng hay các yếu tố di truyền được xem là nguyên nhân gây bệnh.

Triệu chứng co thắt thực quản không đặc trưng nên dễ làm người bệnh chủ quan và nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác của đường tiêu hóa. Một số triệu chứng giúp gợi ý bệnh nhân đang mắc bệnh co thắt thực quản là:

• Khó nuốt và đau tức ngực khi nuốt: đây là triệu chứng nổi bật nhất.

• Buồn nôn, nôn mửa: các cơ thực quản hoạt động không hiệu quả, co giãn lộn xộn có thể gây ra cảm giác buồn nôn và đẩy thức ăn ngược từ thực quản lên miệng gây nôn.

• Ợ nóng, ợ hơi

• Ho, thở khò khè

• Hôi miệng

Bệnh kéo dài ảnh hưởng nhiều đến tổng trạng của người bệnh, gây sụt cân do người bệnh ăn uống khó khăn và đau khi ăn.

Nguyên nhân gây bệnh hiện nay chưa được biết rõ nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ được khẳng định làm tăng khả năng mắc bệnh co thắt thực quản, bao gồm:

• Ăn các thực phẩm dễ kích thích thực quản như quá nóng, quá lạnh

• Mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản

• Thường xuyên stress, lo lắng

Các cách phòng tránh chứng bệnh co thắt thực quản bao gồm:

• Hạn chế các thực phẩm dễ kích thích thực quản như thức ăn quá nóng, quá lạnh, hay quá cay. Ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu.

• Nhai thức ăn chậm và kỹ

• Tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh

• Hạn chế lo lắng, xây dựng một đời sống tinh thần vui vẻ, tích cực

• Đến gặp bác sĩ khi có các triệu chứng bất thường gợi ý co thắt thực quản để được chẩn đoán và điều trị sớm.

Vì triệu chứng co thắt thực quản không điển hình nên việc chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào các xét nghiệm cận lâm sàng. Một số phương pháp hỗ trợ chẩn đoán như:

• Chụp X quang thực quản có thuốc: bệnh nhân được yêu cầu nuốt một chất cản quang ngay trước khi chụp phim để phát hiện vị trí và độ hẹp tại thực quản. Hình ảnh thu được có thể thấy đoạn hẹp ngay trên cơ hoành, hoặc hẹp một đoạn dài ở phần thực quản trên, thực quản trên chỗ hẹp giãn lớn.

• Đo áp lực thực quản: đánh giá hoạt động cơ thắt thực quản dưới.

• Nội soi thực quản: có thể thấy niêm mạc thực quản phù nề, xung huyết, đôi khi có loét hay sùi, đồng thời đánh giá cơ thắt thực quản có co chặt hay không. Nội soi thực quản còn giúp lấy các mẫu tại các vị trí thương tổn nghi ngờ để làm xét nghiệm xem tổn thương lành tính hay ác tính.

Bệnh nhân mắc bệnh co thắt thực quản cần đến khám sớm để được chẩn đoán bệnh và điều trị kịp thời trước khi bệnh gây ra biến chứng, trong đó có ung thư thực quản.

Vì nguyên nhân gây bệnh chưa được hiểu rõ nên chữa co thắt thực quản chỉ giúp làm giảm nhẹ triệu chứng. Tuy nhiên việc điều trị sớm và kịp thời giúp ngăn ngừa các biến chứng xảy ra. Một số phương án điều trị mà bác sĩ có thể lựa chọn để chỉ định điều trị tùy theo từng bệnh nhân như:

• Thuốc: nhóm thuốc nitrate hoặc thuốc chẹn kênh canxi giúp giãn cơ vòng, làm giảm áp lực trong lòng thực quản. Thuốc được chỉ định ở những bệnh nhân mất khả năng giãn cơ vòng. Một số thuốc khác còn được chỉ định đẻ giảm viêm và chống xuất tiết.

• Phẫu thuật: để làm giảm sức ép của cơ thắt thực quản bằng phẫu thuật, một bóng được dùng để nong giãn cơ hoặc sử dụng khí nén. Phương pháp này cần lặp đi lặp lại nhiều lần nếu triệu chứng tái phát. Botulinum toxin hay còn thường được gọi là botox có thể được dùng để tiêm vào cơ thực quản làm tăng sức căng của cơ ở những trường hợp bệnh nhân mất hoặc giảm trương lực cơ thắt. Phương pháp cuối cùng là cắt một phần cơ thắt thực quản bằng nội soi ổ bụng.

Để đạt được hiệu quả tốt nhất, các phương pháp này cần kết hợp với việc thay đổi chế độ ăn và thói quen sinh hoạt của người bệnh.

Xem thêm:

• Trào ngược dạ dày thực quản: Nên ăn gì và kiêng ăn gì?
• Vinmec triển khai phẫu thuật robot điều trị ung thư dạ dày đầu tiên
• Mắc bệnh dạ dày thận trọng khi dùng phối hợp thuốc
• Dấu hiệu trào ngược dạ dày bạn nên biết