Rậm lông là một tình trạng tăng trưởng lông theo kiểu nam không mong muốn. Vị trí sẽ bị ảnh hưởng hơn cả là lông trên các vùng cơ thể mà nam giới thường mọc lông như mặt, ngực và lưng. Tình trạng rậm lông có thể xảy ra ở nam giới cũng như ở nữ giới.

Số lượng lông trên cơ thể phần lớn được quyết định bởi đặc điểm di truyền. Một loạt các đặc điểm như phân bố lông, độ dày và màu sắc là do sự khác biệt về di truyền. Tuy nhiên, rậm lông là một tình trạng bệnh học có thể phát sinh từ các hormone nam dư thừa được gọi là androgen, chủ yếu là testosterone. Nó cũng có thể là liên quan đến tính gia đình.

Sự kết hợp của các biện pháp tự chăm sóc và cung cấp điều trị cho nhiều phụ nữ mắc chứng rậm lông.

Ở tuổi dậy thì, buồng trứng của một bé gái bắt đầu sản xuất hỗn hợp hormone giới tính nữ và nam, khiến lông mọc ở nách và vùng mu. Đặc, biệt, tình trạng rậm lông khi mang thai là điều khá thường gặp. Rậm lông có thể xảy ra nếu hỗn hợp trở nên mất cân bằng với tỷ lệ hormone giới tính nam (androgen) quá cao.

Rậm lông có thể bị gây ra bởi:

• Hội chứng buồng trứng đa nang: nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh rậm lông là do mất cân bằng hormone giới tính có thể dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt không đều, béo phì, vô sinh và đôi khi xuất hiện nhiều u nang trên buồng trứng.

• Hội chứng Cushing: điều này xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với nồng độ hormone cortisol cao. Nó có thể phát triển từ tuyến thượng thận tạo ra quá nhiều cortisol hoặc từ việc dùng các loại thuốc như prednison trong một thời gian dài.

• Tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh: tình trạng di truyền này được đặc trưng bởi sự sản xuất bất thường của các hormon steroid, bao gồm cortisol và androgen, bởi tuyến thượng thận.

• Khối u: một khối u tiết androgen trong buồng trứng hoặc tuyến thượng thận tiết ra androgen có thể gây ra bệnh rậm lông.

• Thuốc: một số loại thuốc có thể gây ra rậm lông. Chúng bao gồm danazol, được sử dụng để điều trị phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung; corticosteroid toàn thân và fluoxetine (Prozac) cho trầm cảm.

Đôi khi, rậm lông có thể xảy ra mà không có nguyên nhân xác định. Điều này xảy ra thường xuyên hơn ở một số vùng nhất định, chẳng hạn như ở phụ nữ ở Địa Trung Hải, Trung Đông và Nam Á.

Rậm lông là lông trên cơ thể trở nên cứng và tối màu, xuất hiện trên cơ thể ở những nơi phụ nữ không thường có lông – chủ yếu là mặt, ngực và lưng. Sự mọc lông quá mức có thể khác nhau tùy thuộc vào sắc tộc và văn hóa.

Khi nồng độ androgen quá cao gây ra rậm lông, các dấu hiệu khác có thể phát triển theo thời gian bao gồm:

• Giọng nói trầm.

• Hói đầu.

• Mụn trứng cá.

• Giảm kích thước vú.

• Tăng khối lượng cơ bắp.

• Tăng kích thước âm vật.

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển bệnh rậm lông, bao gồm:

• Tiền sử gia đình: một số yếu tố gây ra rậm lông, bao gồm tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh và hội chứng buồng trứng đa nang, liên quan đến tính gia đình.

• Sắc tộc: phụ nữ ở Địa Trung Hải, Trung Đông và Nam Á có nhiều khả năng phát triển bệnh rậm lông mà chưa thể xác định nguyên nhân rõ ràng hơn so với những phụ nữ khác.

• Béo phì: béo phì làm tăng sản xuất androgen, có thể làm trầm trọng thêm bệnh rậm lông.

Rậm lông thường không thể phòng tránh được. Nhưng việc giảm cân nếu thừa cân có thể giúp giảm tình trạng rậm lông, đặc biệt nếu mắc hội chứng buồng trứng đa nang.

Các xét nghiệm đo lường hormon nhất định trong máu, bao gồm testosterone hoặc các hormon giống như testosterone khác, có thể giúp xác định xem nồng độ androgen tăng cao có gây ra bệnh rậm lông hay không. Bác sĩ có thể đề nghị siêu âm hoặc chụp CT để kiểm tra buồng trứng và tuyến thượng thận để tìm khối u hoặc u nang.

Điều trị bệnh rậm lông thường bao gồm sự kết hợp của điều trị rối loạn cơ bản (nếu có), phương pháp tự chăm sóc, liệu pháp triệt lông và thuốc.

Thuốc

Các loại thuốc dùng để trị rậm lông thường mất thời gian tới sáu tháng, liên quan đến vòng đời trung bình của nang lông, trước khi thấy được sự khác biệt đáng kể trong quá trình mọc lông. Thuốc bao gồm:

• Thuốc tránh thai đường uống: thuốc tránh thai hoặc các biện pháp tránh thai nội tiết tố khác, có chứa estrogen và progestin, điều trị chứng rậm lông do sản xuất quá mức androgen. Thuốc tránh thai đường uống là một phương pháp điều trị phổ biến đối với bệnh rậm lông ở phụ nữ không muốn mang thai. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm chóng mặt, buồn nôn, đau đầu và đau dạ dày.

• Thuốc kháng androgen: những loại thuốc này ngăn chặn androgen gắn vào các thụ thể của chúng trong cơ thể. Đôi khi những thuốc này được kê đơn sau sáu tháng dùng thuốc tránh thai nếu thuốc tránh thai uống không đủ hiệu quả. Thuốc kháng androgen được sử dụng phổ biến nhất để điều trị bệnh rậm lông là spironolactone (Aldactone). Bởi vì những loại thuốc này có thể gây dị tật bẩm sinh, điều quan trọng là sử dụng biện pháp tránh thai trong khi dùng chúng.

• Kem bôi: Eflornithine (Vaniqa) là một loại kem theo toa dành riêng cho lông trên vùng mặt quá mức ở phụ nữ. Nó được sử dụng trực tiếp cho những vùng bị ảnh hưởng trên khuôn mặt và giúp làm chậm quá trình mọc lông mới, nhưng không loại bỏ được lông hiện có. Nó có thể được sử dụng với liệu pháp laser để tăng cường đáp ứng.

Thủ thuật

Để loại bỏ lông vĩnh viễn không mong muốn, các sự lựa chọn bao gồm:

• Tia điện: điều trị này chèn một cây kim nhỏ vào mỗi nang lông. Kim phát ra một xung dòng điện để làm hỏng và cuối cùng phá hủy nang lông. Điện phân có hiệu quả nhưng có thể gây đau. Một loại kem gây tê lan rộng trên da trước khi điều trị có thể làm giảm sự khó chịu.

• Điều trị bằng laser: một chùm tia sáng tập trung (tia laser) được truyền qua da để làm hỏng nang lông và ngăn lông mọc. Tác dụng phụ có thể bị đỏ da và sưng sau khi điều trị bằng laser. Liệu pháp laser để tẩy lông rất tốn kém và có nguy cơ bị bỏng và đổi màu da, đặc biệt là ở những người có làn da rám nắng hoặc sẫm màu.

Lối sống và các biện pháp tại nhà

Các phương pháp tự chăm sóc để loại bỏ lông mặt và cơ thể không mong muốn bao gồm:

• Nhổ lông: sử dụng nhíp là một phương pháp tốt để loại bỏ một vài sợi lông đi lạc, nhưng không hữu ích để loại bỏ một vùng lông lớn.

• Cạo lông: cạo lông nhanh chóng và không tốn kém, nhưng nó cần phải được lặp đi lặp lại thường xuyên vì nó chỉ loại bỏ lông trên bề mặt.

• Tẩy lông: tẩy lông liên quan đến việc bôi sáp ấm lên da nơi lông mọc. Sau khi sáp cứng lại, kéo nó ra khỏi da để loại bỏ lông. Tẩy lông loại bỏ lông ở một khu vực rộng lớn một cách nhanh chóng, nhưng nó có thể tạm thời gây kích ứng da và đỏ da.

• Thuốc tẩy lông hóa học: thường có sẵn dưới dạng gel, nước thơm hoặc kem. Thuốc tẩy lông hóa học hoạt động bằng cách phá vỡ cấu trúc protein của thân lông. Một số người bị dị ứng với các hóa chất được sử dụng trong thuốc làm rụng lông.

• Tẩy trắng: thay vì loại bỏ lông trên cơ thể, một số phụ nữ sử dụng biện pháp tẩy trắng. Tẩy trắng sẽ loại bỏ màu lông, làm cho lông ít nhìn thấy hơn. Tẩy trắng có thể gây kích ứng da, vì vậy nên thử chất tẩy trên một khu vực nhỏ trước. Ngoài ra, tẩy trắng có thể làm cho lông nổi bật trên làn da tối hoặc rám nắng.

Xem thêm:

• Điều trị rối loạn nội tiết tố
• Mức độ testosterone và estrogen bình thường ở phụ nữ
• Lông mu có chức năng gì